NeutrinoTeam’in elinden çıkma Decentralized FOREX yani DeFo kısaltmasıyla merkeziyetsiz FOREX nedir? Nasıl işler?
2020 yılına bomba gibi düşen DeFi kavramına hepimiz aşinayızdır. Birçok yazımızda DeFi kavramına eğitsel yönden değinmiştik. Şimdi ise çok daha yeni bir kavram olan DeFo’ya bakacağız. Neutrino Team DeFi yani merkeziyetsiz finans kavramına yeni bir bakış açısıyla yaklaşarak DeFo kavramını ortaya atıyor. Geçtiğimiz Eylül ayının sonunda Waves Blockchain’i üzerinden ulaşıma açılan uzantı “gerçekten” merkeziyetsiz bir küresel finans sisteminin oluşturulması için ilk adım niteliğini taşıyor.
Peki Nasıl?
Kripto para birimleri ki özellikle Bitcoin’in volalitesi ortada olunca Neutrino Team oturup bu durumun nasıl daha stabil hâle getirilebileceği hakkında bir çalışma yapıyor. Çalışmanın sonucunda alternatif bir çözüm buluyorlar. Fiat parayı daha şeffaf ve hesap verebilir bir şeyle değiştirmek için tek umudun kripto para dünyası olduğunun bilincinde olan ekip, yenilikçi bir yöntem deniyor.
Ticaretinin ve spekülasyonlarının ötesinde herhangi bir anlamlı ekonomik faaliyeti sürdürmek için para değerinin günlük yüzde birden fazla oynamaması gerekmektedir. Bundan dolayı olaya gerçek hayatta kullandığımız para birimleriyle başlamaya karar vermişler. Tether gibi. Ki Tether’in dolaşımda milyarlarca dolar yer kapladığı düşünülürse mantıklı bir yol oluyor. Ancak bakıldığında Tether sadece farklı bir katmanı, adı olan bir fiat para. Kripto paradan ziyade e-para. E-paradan kripto paraya geçişinin yolu da tabii ki Blockchain teknolojisi ve merkeziyetsizleştirmek. Bunu gerçekleştirmenin yolu da yerel token’lara endekslemek.
Neutrino Protokolü’nde denge ikinci bir endeksli token ile sağlanır. Ayrıca USD fiyatına bağlamak için yerel bir token üzerinde vadeli bir kontrat kullanılarak türev mekaniğine dayalı olarak stablecoin oluşturma ideali bulunur. Volalite hesaba katıldığında da tıpkı aşırı miktarda Ethereum’un kitlendiği DAO’da olduğu gibi teminatlandırma seçeneği çıkıyor.
Neutrino Team’in çalışmasının temeli döviz kurunun garanti altına alınmasına olanak sağlayan sıkı bir USD fiyat takibi üzerine kurulmuştur. Bunun nedeni de gerçek dünyada dijital varlıkları kullanılabilmek istenmesidir. Bitcoin gibi yüksek volalitesi olan kripto paraların uluslararası ölçekte endişeyle bakılmasının sebebi de tam olarak budur. Bu yüzden Neutrino Team, volaliteden uzak gerçek dünya varlıklarıyla 1:1 karşılık gelebilmenin yolunu aramaktadır.
1:1 kullanıma ve sabit bir değere sahip olunduğunda gerçek dünyadaki varlıkların birebir kopyalarını oluşturup Blockchain teknolojisiyle kripto para dünyasına yansımalarını oluşturulabilir. Yeni oluşan stablecoin’i de geliştirilebilir bir hâl alır.
Waves Blockchain’inde geliştirilen yerel fiat odaklı stablecoin’lerin stake’i mümkün hâle geliyor. Kâr çoğu Ethereum projesinden farklı olarak P2P loan’dan değil de Blockchain’in kendi ekonomisinden elde ediliyor. Yani temele bakıldığında USD stablecoin’iniz var ve herhangi bir custodial riske girmeden USD kârı elde ediyorsunuz.
Uniswap’ı stabilecoin mekaniğiyle etkili bir şekilde birleştiren Neutrino Team, Neutrino Protokolünün ana sabit varlığı olan USDN’ye (Neutrino USD) dayalı türev varlıkların istikrarını sağlamak için Uniswap ile aynı havuz mekaniğini kullanıyor.
Uzun lafın kısası Neutrino Team, yerel fiat paraları stablecoin hâline getirerek ve bunu Waves Blockchain’inde geliştirerek yeni bir devrin kapısını açıyor. Daha az volaliteli bir kripto para dünyası oluşturarak daha fazla benimsenmenin yolunu arayan Neutrino Team, FOREX’e yani uluslararası döviz kurlarını temel alarak Merkeziyetsiz Forex yani DeFo kavramını buluyor.
Peki DeFo’da Neler Var?
Açık kaynaklı uzantı hemen hemen her ara yüze entegre edilebiliyor. Fiat paralar ile kripto para dünyası arasında köprü görevi görerek onları bir sonraki aşamaya taşıması planlanan protokolün şu anda Waves Blockchain’inde alım satımı yapılan 7 fiat paraya dayalı stablecoin’i bulunuyor. Bunlar;
- Dolar’a dayalı Neutrino USD (USDN)
- Euro’ya dayalı Neutrino EUR (EURN)
- Çin Yuan’ına dayalı Neutrino CNY (CNYN)
- Japon Yen’ine dayalı Neutrino JPY (JPYN)
- Rus Ruble’sine dayalı Neutrino RUB (RUBN)
- Ukrayna Grivnası’na dayalı Neutrino UAH (UAHN)
- Nijerya Naira’sına dayalı Neutrino NGN (NGNN)
DeFO, Waves Blockchain’inin yüksek hızından ve düşük işlem ücretlerinden yararlanarak ucuz para gönderme maliyetiyle büyük yatırımlar yapmanın yolunu açıyor. DeFi’nin geleneksel finansman konusundaki ideallerinde fiat ve kripto para dünyasını birbirine bağlayan köprü görevini üstlenen DeFo’nun bu süreçte önemli bir yol oynayacağı düşünülüyor.