Ethereum ağında merkeziyetsiz bir borsa olan Uniswap‘ın arkasındaki şirket Uniswap Labs‘in araştırmacısı Austin Adams bir araştırma raporu yayımladı. Rapora göre, layer 2 (katman 2 veya L2) ağlarında yapılan swap’lar ve likidite sağlama işlemleri, Ethereum ana ağına kıyasla önemli ölçüde daha ekonomik. Şimdi raporun detaylandırdığı konulara bakalım.
Arbitrum gibi layer 2 ağları, geçtiğimiz yıl Ethereum’a kıyasla üç kat daha fazla likidite pozisyonu oluşturdu. Rapor, USDC/ETH havuzlarından örnek verdi ve 125 bin doların altında işlem yapan kullanıcıların yüzde 97.5’inin, Ethereum ana ağına kıyasla layer 2 ağlarında daha iyi performans gösterdiğini ortaya çıkardı.
Bu durum, bireysel yatırımcıların Ethereum ana ağına kıyasla layer 2 çözümlerinde daha düşük işlem maliyetlerinden ve daha yüksek likidite konsantrasyonundan faydalanma eğiliminde olmalarının nedenini açıklıyor. Çünkü Ethereum ana ağında işlem yapmak, yüksek gas ücretleri nedeniyle maliyetli olabilirken, layer 2 çözümleri genellikle daha düşük gas maliyetleri sunuyor.
Layer 2’ler daha fazla likiditeye ve daha kısa blok sürelerine sahip
Layer 2 çözümlerinde likiditenin daha yoğun olması, bireysel yatırımcıların işlemlerini daha hızlı ve daha düşük maliyetle gerçekleştirmelerine olanak tanıyor. Bu yüzden bireysel yatırımcılar, genellikle Ethereum ana ağı yerine layer 2 çözümlerini tercih ediyor.
Ethereum ana ağında gerçekleşen işlemler, ağın toplam işlem hacminin büyük bir kısmını oluşturuyor. Ancak, genel ağ etkinliği çoğunlukla layer 2 ağlarında gerçekleşiyor. Yani bu durum, Ethereum’un yüksek işlem hacmine sahip olmasına rağmen, ağ aktivitesinin çoğunlukla layer 2 ağlarında gerçekleştiğini gösteriyor.
Ayrıca, layer 2 ağları genellikle daha kısa blok sürelerine sahip. Bugün Ethereum’da ortalama blok süresi yaklaşık 12 saniye. Ancak diğer taraftan, layer 2 ağı Arbitrum’da ortalama blok süresi yaklaşık 0.26 saniye. Yani Arbitrum, bloklarını çok daha hızlı üretiyor. Bu da işlemlerin daha hızlı onaylanması anlamına geliyor.
Blok süresi ne kadar kısa olursa, bir varlığın piyasa fiyatının hareket etme olasılığı o kadar az oluyor. Daha sık güncellenen fiyatlar, fiyat farklılıklarını yakalamak ve kar elde etmek isteyen yatırımcılar için arbitraj stratejilerini zorlaştırıyor. Sonuç olarak arbitraj denemeleri yatırımcılara bir kazanç getirmiyor.
Layer 2’lerde ağ güvenliği ve riskler
Layer 2 ağlarında işlem yapmanın kullanıcılar için önemli faydaları olmasına rağmen, rapor bazı dezavantajlara da dikkat çekiyor. Bunlardan biri merkezi sıralayıcılar. Rapor, birçok mevcut rollup’ın hala tek bir merkezi sıralayıcı altında çalıştığını belirtiliyor. Bu sıralayıcının, işlemleri yeniden düzenleyerek ve kendi lehine değiştirerek MEV (Madencilik Geliri Önleme) kazançlarını maksimize etme riski bulunmakta.
Peki nedir merkezi sıralayıcı? Genellikle layer 2 ağlarındaki işlemleri doğrulamak ve bloklara eklemekten sorumlu olan bir aktördür. Bu sıralayıcı, bir merkezi kuruluş ya da bir grup tarafından kontrol edilmektedir. Yani sıralama merkeziyetsiz olmadığı için risklidir. Çünkü bu merkezi yapı, ağdaki işlemleri manipüle etme gücüne sahiptir. Bu nedenle, ağın daha güvenli olması için layer 2 ağlarında merkezi sıralayıcılara karşı çözümler geliştirilmeye çalışılıyor. Örnek vereceksek olursak, şu anki optimistic rollup‘lar, merkeziyetsiz dolandırıcılık kanıtlarına sahip değildir. Yani hala merkezi bir sıralayıcıyla çalışmaktalar.
Layer 2 ağlarının geliştiricileri, mevcut endişeleri ve zorlukları çözmek ve ağları daha güvenilir ve kullanıcı dostu yapabilmek için çalışıyorlar. Bu yüzden merkezi olmayan sıralayıcı projeler üzerinde duruyorlar. Espresso, bu sorunları çözmek için geliştiriliyor.
Espresso nedir?
Espresso, Ethereum’da çalışan layer 2 çözümleri için bir ara yazılımdır ve merkezi olmayan sıralama hizmetleri sağlar. Bu hizmet, layer 1 (L1) ve layer 2 (L2) arasında çalışarak, farklı L2 çözümlerine merkezi olmayan sıralama imkanı sunar. Bu, Espresso’nun herhangi bir layer 2 çözümünün sıralama hizmetlerinden yararlanabilmesini sağlar, dolayısıyla bu da Ethereum tabanlı uygulamalar için daha geniş bir esneklik sağlar.
Son olarak günümüz kripto para dünyasında 40’tan fazla layer 2 ekosistemi bulunmaktadır. Bu, Ethereum gibi ana blok zincirine ek olarak geliştirilen ve genellikle işlem hızlarını ve verimliliği artırmak için tasarlanan yan zincirler ve ikincil blok zincirleri anlamına gelir.
Ancak, bu farklı layer 2 ekosistemlerinin birbirleriyle gerçek zamanlı olarak iletişim kuramamaları, yani birbirleriyle doğrudan etkileşimde bulunamamaları, bir sorun oluşturur. Bu durum, likiditenin farklı layer 2 ekosistemleri arasında bölünmesi anlamına gelir. Yani, bir kullanıcı bir layer 2 ekosisteminde varlık alıp diğerine aktarmak istediğinde, bu işlemi yapmak için güvenilir köprüleme altyapısına ihtiyaç duyar. Ancak, bu köprülerin oluşturulması ve işletilmesi maliyetli ve zaman alıcıdır. Bu nedenle, farklı layer 2 ekosistemlerinin birbiriyle entegrasyonu için daha iyi çözümler üzerinde çalışılması önemlidir.
Kaynak: Blockworks