“Bu yazı, Aytunç Yıldızlı’nın Tweet serisinden alınıp makaleye çevrilmiştir”.
Herkesin para kazanma uzmanı olduğu ve ortalığın içerikten geçilmediği bir boğa piyasası yaşadık. O dönemlerde yazmaktansa herkesin kan ağladığı bu dönemde yani ayı piyasasında “nasıl para kazanabilirsiniz” konulu bir yazı yazıp hem faydalı olmak hem de bu konuda eksik literatürü genişletmek adına kolları sıvadım. Hiç ayı mıydı boğa mıydı spekülasyonlarına girmeden (marketin endeks asseti %70 azalmışken tartışmak mantıksız) geçtiğimiz ayı markette yegane yaptığım işi anlatacağım.
Pasif gelir kovalamayı…
Pasif gelir kovalamaktan kastım aslında elinizdeki parayı kah spekülatif kah “stabil coin”lerden yararlanarak nasıl çoğaltabileceğinizi anlatmak.
Bu yöntemler hepinizin aslında aşina olduğu Mining, Staking, Yield Farming ve Lending’ten ibaret.
Mining
Mining donanım odaklı ve bir ilkin yatırım gereksinimi olduğu için yazıda değinmeyeceğim ama kripto para sektöründe uzmanlaşmak isteyen kişilerin NiceHash gibi siteler aracılığıyla (çeşitli PoW “coin”leri kazarak satın almak için hesaplama gücü satılan siteler) anlık “hashrate” spekülasyonu yapabilmeyi bilmesi ve deneyimlemesi gerekiyor.
Staking
Basit olarak madenciliğin bir donanıma ihtiyaç olmayan versiyonu diyebiliriz.
Bir önceki ayı markette staking opsiyonları çok zayıftı yani günümüzdeki kaliteli PoS chainleri hayatta değildi. Masternode alternatifleri ise ekstrem pahalıydı. Masternodeları anlatan 2017 aralık ayına ait yazım burada.
Varolan PoS projeleri ise genelde “cryptobridge”te bir ihtimal “cryptopia”da listeliydi ve o dönemden hayatta kalan tek bir PoS proje bile yok diyebilirim. “Staking”in dezavantajı (belki de avantajı) ilgili “coin”i stake ederken o coini sahip olmanızdan kaynaklanan spekülatif riskler diyebilirim. Yani alacağınız bedel bir yana “coin”in fiyatındaki dalgalardan da etkileniyor olacaksınız.
Geleceğine güvendiğiniz ya da HODL ettiğiniz coinleri staking ile değerlendirmeniz seçeneklerden birisi olabilir. Bu linkte çeşitli staking ödüllerini görebilirsiniz.
Yield Farming
Yine basitçe üretilecek “coin”leri bir cihaz ya da staking aracılığıyla değil de bir merkeziyetsiz borsada tahtanın genelde iki tarafına da fon sağlayanlara belli oranlarda dağıtan modele verilen isimdir. Merkeziyetsiz dünyanın avantajlarını ve dezavantajlarını barındırır. Yani fonlarınızı kendiniz korumak zorundasınız. İyi oranlar elde etmek için staking gibi spekülatif “asset”leri elinizde tutmak zorunda kalabilirsiniz. Yüksek risk yüksek kazanç tam anlamıyla cuk oturur “yield farming” için ama yazıyı yazmaya başladığımızda “pasif gelir” demiştim stabil coinlere bile ciddi oranlar bulmanız mümkün ama dediğim gibi bu platformlarda da “rug pull, exit scam” gibi dolandırıcılıklarla mücadele edeceksiniz. Diğer yandan da stabil coinlere bile 2 haneli sayılara yıllık getiri almanız mümkün.
Lending
Kendi içerisinde aslında en az ikiye ayırmak mümkün “Lending”i. Ben de anlatırken merkeziyetsiz ve merkeziyetçi platform “lending”lerinden bahsedeceğim. Benim en çok faydalandığım lending modeli merkeziyetçi model. Bu modeli yine basitçe anlatacak olursam merkezi borsalarda kaldıraçlı işlem yapan kişilere kendi “coin”lerinizi verip bu coinlerle onlar bilmem kaç x kaldıraçlı işlem atıp zengin olup ya da batarken siz de borsa garantörlüğünde kira bedelinizi alıyorsunuz.
Uzun süre bedava olan ama yaklaşık 1 yıldır paralıya geçen coinlend.org‘tan bu tip kaldıraçlı borsalardaki bahsettiğim lending oranlarını görmeniz mümkün….
Lending nedir diye 2018 Eylül ayında yani ayı piyasasının bağrında yazdığım yazıyı da ekliyorum.
Farklı borsalarda farklı kaldıraç modelleri kullanıldığı için bu model Poloniex ve Bitfinex ve Gate’de kullanılıyor. Binance, FTX, Bitmex ve Bybit gibi borsalarda her pairdeki short/long “ratio”ya göre funding oranları belirleniyor.
Bunlar dışında FTX direkt lending de yapıyor USDT faizi anlık yıllık %5.
Merkeziyetçi lending işinin nispeten yeni versiyonu ise direkt lending platformları bunlar arasında en popüler olanları Nexo ve Celcius. Bunların refini de vereceğim lakin reklam ya da iş birliği değil ref ile üye olan da ref veren kadar kazanıyor…
Nexo benim özendiğim işlerden bir tanesi kendi “security token”ları var. En güzel yanı ne kadar doğrudur teyit edemiyorum ama BitGo aracılığıyla 375M $’a kadar “asset”lerin sigortalanmış olması. Tether’e %8+2+2 veriyorlar. Yüzde 8 banko eğer ödülleri Nexo token cinsinden almak istersen %10 eğer biraz da Nexo tutarsan %12’ye çıkıyor. Ben sadece %8’lik modeli kullanıyorum. Sadece cüzdana deposit etmek de yetiyor aktifleşmesi için.
Celcius da benzeri platformlardan sırf sigortası olmadığı için onu daha az kullandım. Onda hatta USDT oranı %8.88…
Celcius Network referanslı link
Lending’ten bahsetmişken Aave gibi devasa DeFi lending platformlarını anmamak olmaz lakin oranlar marketin iyi durumda olmamasından ötürü biraz gerilemiş durumda. Burada da aynı “yield farming”deki gibi merkeziyetsiz dünyanın avantajları ve dezavantajları var.
Yazının sonuna geldiğimde şunu belirtmek istiyorum yukarıdaki siteler platformlar ya da uygulamaların tamamı benim kişisel olarak deneyimlediğim ürünlerdir hiçbiri reklam olmadığı gibi hiçbiri tavsiye olarak algılanmamalıdır.
DeFi haberleri için: DeFi Haberleri