Öncelikle bu röportajı yapmaktan ve yayınlamaktan büyük onur ve heyecan duyduğumuzu belirtmek isterim. Davetimizi kabul ettiği için de hem Komodo Kurucusu ve Lideri James Lee’ye hem de röportajın gerçekleşmesi ve topluluğa katkıları nedeniyle Prof. Dr. Gültekin Çetiner hocaya çok teşekkür ederim.
Muhabbit: Merhaba James! Röportaja Komodo’nun ve zatı halinizin çok kısa bir tanıtımıyla başlamalıyız diye düşünüyorum… Ayrıca direkt olarak soracağım sizin Satoshi olabileceğinizin dedikodular bir süredir konuşuluyor. Bu dedikodular hakkında yorum yapmak ister misiniz ?
James Lee aka #JL777: Satoshi ruhunu elimden geldiğince somutlaştırmaya çalışıyorum ama Satoshi olduğunu iddia edemem.
Muhabbit: Blockchain projeleri için kodlamaya ne zaman başladınız? Bilinen ilk blockchain projeniz neydi? Komodo’dan önce Zcash gelişimine aktif olarak dahil olduğunuzu duydum.
Günümüzdeki DEX’ler Tam Anlamıyla Dex Değil
James Lee aka #JL777: 2014 yılında NXT blok zincirinde BTC’yi tokenleştiren ilk kripto projem Multigateway‘i (MGW) kodlamaya başladım. Bu token otomatik Multisig (çoklu imza) para yatırma ve çekme işlemlerinde kullanıldı.
James Lee’nin ilk projesiyle ilgili linke burada ulaşabilirsiniz
Bildiğim kadarıyla token tabanlı DEX’lerde şu anda bile otomatik multisig kullanan yok. (Bilmeyenler için not: Multisig ya multisignature, bir cüzdandan para çıkartılması için iki ya da daha fazla kişinin iznine ihtiyaç duyan yazılımlar için kullanılan bir terim)
Şu anda bunu kullanan DEX var mı emin olmasam da emin olduğum multisig kullanmıyorsanız, DEX’e attığınız yatırımın merkezi kontrole sahip olduğudur yani multisig kullanmayan borsalar aslında DEX değildir.
Bu soruyu Prof. Dr. Gültekin Çetiner, James Lee’ye yöneltti: O zaman gerçek mutlak DEX’ler için atomik takas fikriniz var mıydı?
James Lee aka #JL777: Başlangıçta değil, ama varolan DEX’lerin sınırlaması beni arama yapmaya itti ve yakın zamana kadar atomik swaplar konusunda Tier Nolan ile beraber çalışıyorduk.
Atomik takasın ilk yapıldığı proje olarak atası kabul edebilecek Komodo- Atomik takası hakkında bilgi sahibi olmak için bu makaleyi okuyabilirsiniz.
Muhabbit: Önce Zcash daha sonra da Komodo sizin “gizlilik projelerine” özel bir ilginiz olduğunu düşündürdü. Aslına bakarsanız Komodo gizlilik odaklı olan bakış açısını yakın zamanda değiştirdi. Bununla ilgili bize biraz bilgi verir misiniz ?
Gizlilik Coinleri Aslında Çok da Gizlilik Coini Değil
James Lee aka #JL777: Evet. KMD 0.0 ve KMD gizlilik odaklı olarak başlatılan BTCD için temeldir. Bununla birlikte, gizlilik odaklı projelere karşı aşırı bir regülasyon baskısı olacağını fark ettim ve ana borsalarda #KMD likiditesini korumak için adımlar attık, aksi takdirde delist tehlikesiyle karşı karşıya kalabilirdik. Bunun olacağından emin değildim, ama düşününce hali hazıra olmaya başladı. Sonuç olarak temkinli olmakta haklıymışım. KMD için zaddr’de bile fonların sadece küçük bir yüzdesinin olduğu teknik gerçeklikle birleşti. ve böyle bir durumda sahip olduğu varsayılan gizlilik düzeyini de sağlayamayacağı için kaldırıldı. ZEC ve isteğe bağlı gizliliğe sahip diğer coinler, sadece bir gizlilik yanılsaması sağlar ve kullanıcıların sahip oldukları o zahiri gizliliği tamamen kaybetmeleri oldukça kolay ve olasıdır.
Bu yüzden maksimum gizlilik için PIRATE ($ARRR) gibi% 100 zorunlu gizlilik coinlerine ihtiyaç vardır. Monero ($XMR) ZEC’den daha zayıf bir gizlilik algoritması ile bile çok daha iyi gizliliğe sahiptir. PIRATE, en güçlü gizlilik teknolojisini benzer şekilde kullanması ve gizli olmayan herhangi bir işlememesiyle alanında tektir diyebiliriz. Ancak, dPoW PIRATE’e eklenene kadar% 51 saldırılara karşı savunmasızdı, burada o güncelleme teknolojisine kritik bir katkıda bulundu.
Muhabbit: Gizlilik konusundaki hamle tam zamanında olmuş diyebilirim. G20 maliye bakanları toplantısında kripto para birimleri için FAFT kurallarını uygulamak istediklerini açıkladılar.
Komodo Kurucusu James Lee: Tüm Gerçek Gizlilik Coinleri Borsalardan Delist Edilecek.
James Lee aka #JL777: Evet, herhangi bir gerçek gizlilik coinin herhangi bir regülasyona tabii borsadan çıkarılması gerekecektir. Yani regüle borsalarda kalan tek şey, gizlilik coinleri gibi davranan coinlerdir, ancak aslında izlenebilir ve izlenecek coinlerdir.
Muhabbit: Gizlilik çözümü için Mimblewimble paraları hakkında ne düşünüyorsunuz? Sadece bir yıldır varlar ama topluluk tarafında ilgi gördüler diyebiliriz.
Komodo Kurucusu James Lee: MimbleWimble Protokolü Kullanan Coinlere Gizlilik Coinleri Diyemeyiz!
James Lee aka #JL777: Mimblewimble protokolü işlemleri açık bir şekilde izlenebiliyor, bu şimdilik bir gizlilik protokolü değil. Belki bir gün gizlilik kazanmak için protokollerine bazı karmaşık katmanlar ekleyebilirler, ancak şu anda bunları gizlilik projeleri olarak adlandırmak tamamen yanlış. Bu makale açığa çıktıktan sonra MimbeWimble geliştiricileri “biz asla gizlilik projesiyiz demedik” dediler. Muhtemelen yatırımcılarına bu büyük bir sürpriz oldu. Çünkü Mimblewimble baştan bu yana “gizlilik” özelliği ile pazarlanıyordu. Mimblewimble protokolünün açığını bulan kişi çok sayıda nod kurmanız halinde bir çok işlemin aslında gizliliğinin anonimize edileceğini kanıtlamıştı.
Muhabbit: Komodo’nun stabil coin konusunda da bir takım çözümleri olduğunu biliyoruz. Bu stabil coin son zamanların en popüler anahtar kelimelerinden birisi olan #DeFi’in mihenk taşlarından MakerDAO ve DAI ikilisine benzer bir şekilde mi çalışacak ?
James Lee aka #JL777: Şu anda KMD’yi kilitleyebileceğiniz ve TL dahil olmak üzere herhangi bir para birimine sabitleyebileceğiniz bir sabit parayı test ediyoruz. Aslında DTO (Decentralized Trustless Oracles) yardımıyla fiyat verimizi birleştirerek üretilen herhangi bir sentetik fiyata sabitleyebilirsiniz.
Büyük miktarda faiz uygulamalarını tasvip etmiyorum, aslında bizim cryptocurrency sabitleme sistemimizde hiç faiz yok. Sonuç olarak herhangi birisi istediği zaman yeni sabit paralar yaratabilir. KMD’yi kilitleyin ve KMD’yi teminat olarak kullanarak stabil coinleri alın. Herhangi bir zamanda, kilitli KMD’yi serbest bırakıp geri almak için verilen stabil para miktarını geri ödeyin.
KMD fiyatı değiştikçe teminat oranı aşırı br şekilde düşebilir ve eğer öyleyse bir hesap zorla kapanabilir, kapatılması durumunda likidasyon motoru arbitraj karını tahsil edecektir.Her likidasyonda %5’e kadar arbitraj profiti elde edilebilir. Yani sistemde faiz olmasa bile stabil coinler ile gecikmede olan hesapları likide ederek gelir elde edebilirsiniz. Forbes yakın zamanda bununla alakalı bir yazı yayımladı.
Şu anda muhtemelen 2 tane referans stabil coini çıkaracağız. Bunlar EURK ve TRYK (Euro ve Türk Lirası) stabil coinleri olarak KMD tarafından desteklenecek.
Muhabbit: Yakın zamanda Komodo’nun ülkemizde ofis açacağını öğrendik. Hatta bunu da daha önce haberleştirdik. Bu ofisin Komodo’nun operasyonlarındaki rolü ne olacak ?
James Lee aka #JL777: İlk olarak Komodo teknolojisinin Türkiye’de kullanılmasına yardımcı olacak. Biz sadece al sat için rastgele coin çıkaralım vizyonunda değiliz, projelerin gerçek sorunları çözmesinde yardımcı olmak istiyoruz.
Röportajın ikinci kısmı Marmara Chain hakkında Prof. Dr. Gültekin Çetiner ile yapılacaktır.