Sui Blok Zinciri Nedir? Nasıl Çalışır? Airdrop Gelecek mi?

Yakın geçmişte yaşanan Aptos blok zincirinin mainnet açılışı ve dağıtılan airdrop’lar, blok zinciri ekosisteminde geniş kitlelerin yeni çıkacak blok zincirlerine yönelmesine ve olası airdrop’ları araştırmasına vesile olmuştu.

Makalemizde önemli teknolojik yenilikler içeren Sui blok zincirinin ne olduğu, nasıl çalıştığı ve airdrop dağıtıp dağıtmayacağı sorularının yanıtlarını aradık.

Sui Nedir?

İzinsiz bir dizi validatör tarafından sürdürülen akıllı bir sözleşme platformu olan Sui, basit kullanımlar için ölçeklenebilirlik ve benzeri görülmemiş düşük gecikme süresi sunacağını söylüyor. Sui, ödeme işlemleri ve varlık transferi gibi basit kullanım durumlarında, daha basit ve daha düşük gecikme süreli yapısını kullanmak için konsensüsü atlamayı tercih ediyor. Bu, blok zinciri dünyasında daha önce benzeri görülmemiş bir durumdur. Sui, Rust programlama dilinde yazılmıştır ve Move programlama dilinde yazılmış akıllı sözleşmeleri de destekliyor.

İlginizi çekebilir: Binance Research, Aptos ve Sui Blok Zincirleri Hakkında Rapor Yayımladı!

Sui Token ve Validatörler

SUI token, gaz için ödeme yapmakta kullanılıyor ve aynı zamanda bir epoch’ta (periyot) validatörlere delegated stake (devredilen hisse) olarak da kullanılabiliyor. Epoch’un sonunda işlenen tüm işlemlerden toplanan ücretler, sistemin işleyişine katkılarına göre validatörlere dağıtılıyor. Validatörler, ödül olarak bazı ücretleri kendilerine pay delege eden kullanıcılarla paylaşabiliyor. 

Airdrop Olacak mı?

Aptos blok zinciri mainnet’e geçtikten sonra kullanıcılarını oldukça tatmin edecek bir airdrop atmıştı. Ardından henüz tokenı çıkmamış ağlara kullanıcılar tarafından büyük bir izdiham oldu, bunlardan birisi de tabii ki dev yatırımlar alan Sui oldu. Devnet token musluğu kurudu ve bununla birlikte Discord’taki yoğunluk sebebi ile sunucu bir süre dışarıya kapatıldı. 

İlginizi çekebilir: Aptos Foundation Erken Testnet Kullanıcılarına 20 Milyon Token Airdrop Dağıttı!

Sui airdrop’u ile ilgili ortada net bir bilgi yok fakat tokenların yayılması yani merkeziyetsizlik için yapmaları gerekiyor. Ayrıca net bildiğimiz bir şey var ki Sui 3 adımlı bir teşvikli testnet aşamasından geçecek. Bu aşamalara seçilen her full-node çalıştırıcısı 200 Sui token, seçilen validatörler de 2000 Sui token ile ödüllendirilecek. İlk aşama için hak kazananlar belli oldu fakat henüz testnet başlamadı. Sui hala devnet aşamasında, sürekli yeni güncellemeler geliyor ve cüzdanlar sıfırlanıyor. Bu yüzden yaptığınız işlemler her cüzdan güncellemesinde kayboluyor. Teşvikli testnet’in ilk aşamasına seçilmediyseniz bir sonraki aşamalarda şansınızı deneyerek teşvikli testnet için başvuru yapabilirsiniz.

Transactions (İşlemler)

Sui’de bazı basit işlemler, konsensüse takılmıyor. Bu işlemler, bir NFT’nin mint edilmesi veya token swap gibi yalnızca tek adresli nesneleri etkileyen basit işlemler olabilmektedir. Bu işlemler esnasında Sui’de konsensüs protokolü atlanabilir.

Varlık yönetimi ve diğer DeFi kullanım durumları gibi birden fazla adres tarafından paylaşılan veya sahip olunan nesneleri etkileyen daha karmaşık işlemler, Narwhal ve Bullshark DAG (Yönlendirilmiş Döngüsel Grafik) tabanlı bellek havuzundan ve Byzantine Fault Tolerance (BFT) konsensüsünden geçiyor.

Peki Nedir Bu DAG?

DAG, DLT (Distributed Ledger Technology) teknolojisinin ayrı bir uygulamasıdır. Blok zincirinden farklı olarak, bu sistemde blok olmaz. Blok zincirindeki gibi datalar doğrusal bir şekilde kaydedilmez. Her işlem bir önceki birden çok işlemi doğrular ve işlem bilgisini kaydeder. Köşe ve tepe noktaları ile veriler tutulur, işlemler blok oluşturma ile sınırlı olmadığından hızlıdır ve ölçeklenme problemi yoktur, fakat merkeziyetsizlikten ödün verilir. En çok bilinen uygulaması Avalanche’dır.

İlginizi çekebilir: Avalanche Elastic Subnet Teknolojisi Başlatıldı! Peki Elastic Subnet’ler Nedir ve Neler Mümkün Oluyor?

Sui Nasıl Çalışır?

Sui ölçeklenme problemine farklı bir bakış açısı ile yaklaşıyor. Çoklu konsensüs mekanizması ile işlemleri onaylamayı ve iletişimi birbirinden ayırarak hızlı bir şekilde karara varabiliyor. Bu konsensüs yapıları nelerdir ve nasıl çalışırlar gelin hep beraber inceleyelim.

DAG-Rider

Bullshark’ı anlatmadan önce DAG-Rider’dan bahsetmemek olmazdı.

DAG-Rider, doğru süreçler tarafından önerilen tüm mesajların sonunda karara bağlanmasını sağlar.

DAG-Rider ağdaki iletişimin sağlıklı olması adına oluşturulan bir yapıdır. Kriptografik şifreleme kullanılarak ekstra iletişime gerek duyulmadan çalışır ve quantum adversary’e (quantum bilgisayarına sahip kötü niyetli kimse) karşı bile dirençlidir. Sui’nin konsensüsünde kullandığı Bullshark DAG-Rider’ın gelişmiş halidir.

Bullshark

Bullshark, ortak senkron durum için optimize edilmiş ilk DAG tabanlı asenkron Byzantine Atomic Broadcast protokolüdür. Önceki DAG tabanlı BFT protokolleri gibi, Bullshark; DAG’i oluşturmanın üstünde konsensüsü sağlamak için fazladan iletişim gerektirmiyor. Yani taraflar, DAG kenarlarına ilişkin yerel görünümlerini yorumlayarak DAG’in köşelerini tamamen sıralayabiliyorlar. Bullshark herkesin bildiği karmaşık görünüm değiştirme mekanizmalarına olan ihtiyacı ortadan kaldırıyor ve düşük gecikme süreli  hızlı bir yol sağlıyor. Bullshark bunu, önceki modeli DAG-Rider’ın tüm istenen özelliklerini korurken başardığını iddia ediyor. 

Sui yüksek verim ve ölçeklenebilir bir DAG oluşturmak için Narwhal’ı, DAG’in köşelerini sıfır ekstra iletişimle sipariş etmek için ise Bullshark’ı kullanıyor.

Narwhal

Narwhal yüksek performanslı Byzantine fault-tolerant quorum-based (Bizans hataya dayanıklı çekirdek tabanlı) konsensüsü sağlamak için işlem yayma görevini işlem siparişinden ayırıyor. Narwhal, her bir validatörde birden çok işçi kullandığı için kolayca yatay olarak ölçeklenebildiğini söylüyor. Yani bir validatörün birden çok yardımcısı mevcut ve ağın yoğunluk durumuna göre ağın trafiğini azaltmak amacıyla devreye girebiliyorlar. 

Bir örnekle açıklamak gerekirse:

Black friday günleri mevcut indirimler dolayısıyla dev e-ticaret sitelerinin aşırı yoğun siparişleri olur ve bu siparişleri teslim etmek konusunda epey sıkıntı yaşarlar. Bu siparişleri teslim eden kuryeleri validatörlere benzetecek olursak, bu siparişlerin hızlı bir şekilde teslimini sağlayacak, siparişlerin gecikmesini önleyen ve firmanın kendi bünyesindeki kuryelerin altında çalışan kuryeleri de işçi olarak nitelendirebiliriz.

Son Söz

Sui sadece B finansman turunda 300 milyon dolar değerinde bir yatırım aldı. Liderliği kripto borsası girişim kolu olan FTX Ventures’in aldığı bu turda, 2 milyar dolarlık bir değerleme elde etti.

Sui çoklu konsensüs modeli ile oldukça ilginç bir çalışma yöntemi kullanıyor. Testnet aşamasının başlamasına sayılı günler kalan Sui blok zincirinin ekosisteme nasıl katkıları olacağını merakla bekliyoruz!

Twitter’dan anlık ve hızlı haber akışı için: https://twitter.com/Muhabbitcom

Daha fazla Nedir haberi için: Nedir Haberleri

Daha fazla Nasıl haberi için: Nasıl Haberleri

Daha fazla Blockchain haberi için: Blockchain Haberleri

Gelişmelerden ve son dakikalardan haberdar olmak, kripto para dünyasında aktif bir yer edinmek istiyorsanız Telegram kanalımıza bekliyoruz.

Paylaş