BLOCKCHAIN
9 saat önce
Blockchain ekosistemi hepimiz için yeni sayılır ve aşina olmaya çalışıyoruz. Her yeni gün, karşımıza yeni terimler çıkıyor. Öyleyse bu jargona daha yakından bakalım ve sıklıkla kullanılan terimlerin açıklamasını yapalım. Sözlüğümüz sizlerle!
DYOR? Ape In? Diamond Hands? Moonboy?
Sosyal medyada gezerken neler söylendiğini anlamakta zorluk mu çekiyorsunuz? Öyleyse sağda solda araştırmaya son! A’dan Z’ye blockchain ekosistemine dair terimleri sizler için derledik.
Sektöre yeni girmiş bir amatör veya bir profesyonel olmanızın önemi yok. Kripto para ekosistemindeki jargonlar her geçen gün yenileri eklenerek hızla gelişiyor.
Daha fazla geride kalmayalım ve kısaltmalar, argolar ve teknik terimlerden oluşan sözlüğümüzü okumaya başlayalım.
İpucu: Aradığınız bir terimi “ctrl+f” ile bulabilirsiniz.
Bu bir aritmetik problem değil. 1/1 diye gördüğünüz şey, eşsiz ve benzersiz bir NFT’yi ifade ediyor. Yani bu ifadeyi gördüğünüzde bilin ki, o NFT’den yalnızca bir tane bulunuyor. Mesela CryptoPunks, 10 bin adet eşsiz ve benzersiz olan (1/1) NFT’den oluşuyor.
Bu kavram da 1/1 gibidir ancak tek bir farkla. 1:1 Art, bir sanatçının yarattığı ve CryptoPunks gibi 10 bin adet değil de yalnızca birkaç NFT’den oluşan eşsiz ve benzersiz eserlerdir. 1/1 NFT’lere oranla 1:1 Art NFT’lerinin değerleri çok daha yüksektir çünkü sayıca az ve daha öznel olurlar.
Airdrop terimi, belirli kripto para ya da NFT’lerin ücretsiz olarak farklı cüzdan adreslerine dağıtılması demektir.
Bu yöntem, genellikle projelerin kendilerini tanıtmak için uyguladıkları bir pazarlama stratejisidir. Projelerin erken aşamalarında airdrop’lar ile kripto para veya NFT elde eden yatırımcılar, ilerleyen zamanlarda bu varlıkları çok daha yüksek fiyatlara satabiliyorlar.
İngilizcesi “Ask Me Anything” olan AMA kavramı, “Bana İstediğini Sor” demektir. Yeni çıkan veya devam eden projelerin proje sahipleri, topluluk ile iletişimlerine devam edebilmek ve yatırımcı çekebilmek için düzenli olarak AMA etkinlikleri düzenlerler.
Bu etkinliklerde topluluk, proje sahiplerine proje ile ilgili diledikleri soruları sorarlar. Kısa bir zaman aralığında gerçekleştirilen bu etkinlikte, soruları cevaplanan yatırımcılar çeşitli ödüllendirme yöntemleri ile ödüllendirilirler.
Ape kelimesinin Türkçe anlamlarından biri maymundur. Kripto para ekosisteminde bu terim, yeni çıkan bir kripto paraya ya da NFT satışına düzgün bir ön araştırma yapmadan “atlayan insanları” ifade eder.
Sizler de ciddi bir araştırma yapmadan bir projeye hemen yatırım yapıyorsanız, ne yazık ki sürü psikolojisine kapılmış ve hata yapmış olabilirsiniz.
Belirlenmiş aksiyonlar alan bir yazılımdır. Borsalardaki alım-satım veya arbitraj işlemlerini insanlar manuel olarak yapmak yerine botlar geliştirmektedir.
Bu yazılımlar, yatırımcıların yerine onların belirlediği stratejilerle işlemleri gerçekleştirebilir.
Botlar yalnızca borsa işlemleri ile de sınırlı değildir. Telegram, Discord gibi uygulamalarda ve birçok başka alanda da yaratılabilir ve çeşitli amaçlar için kullanılabilirler.
Binance Smart Chain’in kısaltmasıdır ve Ethereum’a bir alternatif sunar. PancakeSwap gibi önemli DeFi platformları BSC üzerinde çalışır.
Eylül 2020 tarihinde dünyanın en büyük kripto para borsası Binance tarafından kurulan BSC, Binance Chain ile paralel olarak çalışır.
Yüksek işlem kapasitesine ve akıllı kontrat entegrasyonuna sahip olan BSC ağında, birçok kripto para projesi yer alıyor. Binance Smart Chain hakkında daha detaylı bilgi için buraya bakabilirsiniz.
Açılımı “Buy the Dips” olan kavram, şunu ifade etmektedir: Bir kripto paranın değeri hazır düşmüşken, burada bir alım fırsatı vardır ve buradan alınmalı, bu fırsat kaçırılmamalıdır!
BTFD ise, bir harfin daha eklenmesi ile birlikte daha argo bir anlam ifade eder. Burada bu harfin neyi ifade ettiğini yazmıyor, RTÜK gereği okuyuculara bırakıyoruz.
Bu kavram genellikle başka birilerinin fikirlerini çalan ve bu fikirleri uygulamaya döken kişiler için kullanılır.
Örnek olarak, CyrptoPunks projesini kopyalayarak ona çok benzeyen bir NFT koleksiyonu hazırlarsanız, siz birer Copy Cat’siniz demektir.
Gelecekte adını daha da çok duyacağımıza inandığımız DAO’nun açılımı, “Decentralized Autonomous Organizaton” kelimelerinden oluşuyor.
Türkçe karşılığı ise Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon. DAO’lar; tek bir kişi veya kurum tarafından yönetilmeyen, merkeziyetsiz bir yapıda akıllı kontratlar vesilesi ve oylama usulü ile yönetişimi yapılan organizasyonlardır.
Her geçen gün daha fazla projenin DAO yapısında kurulduğunu hatırlatmakta fayda var. DAO’ya dair daha detaylı bilgi için buraya bakabilirsiniz.
Açılımı “Decentralized Application” olan dApp, merkeziyetsiz uygulamaları ifade eder. dApp’lar, merkezi yapıdaki uygulamaların aksine blok zincirler üzerinde işlem gören ve kullanıcılara yönelik hazırlanmış olan merkeziyetsiz uygulamalardır.
Açılımı “Decentralized Finance” olan DeFi, merkeziyetsiz finans anlamına gelir. Geleneksel finans uygulamalarının aksine DeFi’lar, bir banka ya da şirketin kontrolü altında değillerdir.
Yatırımınızın kontrolü akıllı kontratlar sayesinde tamamen sizin elinizdedir ve onu dilediğiniz gibi kullanabilirsiniz. DeFi hakkında daha fazla bilgi için buraya bakabilirsiniz.
Açılımı “Degenerate”, yani dejenere anlamına gelir. Bu kavram genellikle riskli yatırımlar yapan ve kripto para ekosisteminde olmaz işlere giren kişiler için kullanılır.
Degen’ler projeleri bir ön araştırmadan geçirmez, detayına ise hiç inmez. Tehlikeli bir yatırımcı tipidir ve kaybetmeleri çok olasıdır.
Bu terime borsalarda ve satış platformlarında sıklıkla rastlarız. Bir kripto para veya NFT delist olduğunda, o varlık o platformdan çıkarılmış demektir.
Yatırımcılar bir kripto paraya yatırım yaptıklarında kendilerine gelen mailleri kontrol etmelidir çünkü bir kripto para bir borsadan delist olacaksa, bu bilgi yatırımcılara önceden bildirilir.
Developers’ın kısaltmasıdır. Türkçesi ise geliştiriciler anlamına gelir. Blockchain ekosistemindeki her türlü yazılım geliştiricisine topluluk içerisinde devs deniliyor.
Açılımı “Decentralized Exchange” olan DEX, merkeziyetsiz borsaları ifade eder. Merkezi kripto para borsalarında, kripto paralar veya NFT gibi diğer varlıklar yatırımcılar yerine öncelikle borsalara aittir.
DEX’lerde ise, borsa tamamen merkeziyetsiz bir yapıda kurulmuştur. Yatırımcılar arasındaki ticaret, “peer-to-peer” yani birebir olarak yapılmaktadır. DEX’ler hakkında daha fazla bilgi için buraya bakabilirsiniz.
İlk kez Reddit forumunda ortaya çıkan bu kavram, yüksek risk töleransı olan yatırımcıları ifade eder. Varlıklarının değerinde büyük bir düşüş veya yükseliş de yaşansa, panik satışlar yapmazlar.
Sakinlikleri ile bilinirler ve bu bazıları tarafından olumlu olarak görülse de, gerektiği zamanlarda satış yapmamaları uzun vadede kayıplar yaşamalarına da sebep olabiliyor.
Günümüzde kullanılan en popüler sosyal medya platformlarından biridir. NFT ve kripto para projeleri Discord üzerinde kanallar açarak toplulukları ile iletişimlerini sürdürürler.
Yeni gelişmeler, duyurular bu ekosistemde genellikle Discord kanalları üzerinden yapılıyor.
Açılımı “Do Your Own Research” olan DYOR, kendi araştırmanı kendin yap anlamına geliyor. Genellikle ekosistemde birisi bir projeyi övdükten veya yerdikten sonra DYOR ifadesini kullanır ve insanlara kendi araştırmalarını kendilerinin yapmaları gerektiğini söyler.
Açılımı “Frequently Asked Questions” olan FAQ, websitelerinde sıklıkla karşılaştığımız bir kısaltma. Sıklıkla sorulan sorulan anlamına geliyor ve FAQ bölümlerinde ilgilendiğimiz projelere dair detaylı bilgilere erişebiliyoruz.
Bu terim, kısa zamanda kar amacı güden alım-satımlar için kullanılıyor. Flipping yapan kişiler bir varlığın fiyatını düşük gördüğünde hemen alıyor ve az bir kazanç ile hemen elinden çıkarıyor.
Özellikle NFT alanında flipping ile çok karşılaşmaya başladık. Yeni çıkan NFT projelerine ilk etapta ilgi yoğun oluyor ve yatırımcılar aldıkları NFT’leri az bir kar oranı ile hemen ellerinden çıkarma yoluna giriyorlar.
Listelenen bir NFT veya kripto para için en düşük fiyatı ifade eden floor price, listelenme taban fiyatıdır.
Genellikle listelenen bir varlığı taban fiyattan almak avantajlı gibi görünebilir ancak bu her zaman geçerli değildir. İlgi görmeyecek olan bir projeye, sırf taban fiyatında diye yatırım yapmak mantıklı değildir. Projeleri her zaman analiz etmekte fayda vardır.
Bu terimdeki floor kelimesi bir üstte bahsedilen floor price’tan gelmektedir. Sweeping ise süpürmek anlamına gelir. Floor sweeping, listelenen varlıkları taban fiyattan “süpürüp” toplayan yatırımcıların uyguladıkları bir yöntem olarak ifade edilebilir.
Açılımı “Fear of Missing Out” olan FOMO, fırsatları kaçırmaktan korkmayı ifade ediyor. Özellikle kripto para ekosistemine yeni giren yatırımcılar defalarca “fomolanırlar”.
Yani yeni yatırımcılar, sağdan soldan duydukları reklamlarla bir fırsat olduklarını düşünür ve acele ederek yatırım yaparlar.
Fırsatı kaçırmak istemezler. Ancak gerçekte o reklamlar da tam olarak bu tip yatırımcıları çekmek için yapılmaktadır ve “fomolanan” amatör yatırımcılar, yatırımları sonunda genellikle kayıplar yaşarlar.
Açılımı “Fear, Uncertainty and Doubt” olan FUD, bir kripto para ya da NFT hakkında olumsuz haberlerin çıkması ve dillendirilmesi ile birlikte insanlarda oluşan korku iklimine denir. Yayılan bu haberler yatırımcılarda belirsizlik ve şüpheler yaratmıştır.
FUD yapılan bir projede yatırımcılar genellikle panik satışlar yaparlar. Mantıklı yatırımcılar, FUD haberlerine hemen kulak asmaz ve her haberi süzgeçten geçirirler.
Manipülasyonlar, ne yazık ki kripto para ekosisteminde çok yaygın olarak kullanılıyor.
Block zincir ağında yapılan her türlü işlem için ödediğimiz ücretlere Gas denir. Ödenilen bu ücret, blok zincir madencilerine yapmış oldukları madencilik hizmeti dolayısıyla aktarılır.
Yüksek Gas oranları genelde ağlarda yoğunluk yaşandığında ve fazla işlem yapıldığında alınır.
Gas işlem ücretlerinin düşürülebilmesi için blok zincir projeleri çalışmalar yapmaktadır. Proof of Stake ve Proof of Work uygulamalarını konuya daha fazla aşina olabilmek için incelemenizi öneririz.
Twitter ve Discord’da sıkça karşılaşma ihtimaliniz olan GM’nin açılımı, “Good Morning” yani günaydındır. Binance CEO’su Changpeng Zhao yani namı diyar CZ de, GM ifadesini sıklıkla kullanıyor.
Açılımı “Gonna Make It” olan GMI, ekosistemimizde “Bu işi başaracağız, bu iş olacak!” anlamında kullanılıyor. Bir kripto paraya yatırım yapmışsınız ve bekliyorsunuz. Değerin yükseleceğine ve zengin olacağınıza inanıyorsunuz. O zaman GMI!
Bitcoin’in en ufak birimi olan Satoshi’yi hatırmıyor musunuz? GWEI de Ethereum’un en ufak birimidir. Genellikle yatırma-çekme işlemleri yapacağımız zaman Gas işlem ücreti olarak ilgili tutar GWEI olarak görünür. 1 GWEI, 0.000000001 ETH’ye eşittir.
Şüphesiz ki hepimizin bir yerlerde duyduğu ya da okuduğu HODL, ilk kez 2013 yılında yanlış yazım eseri Bitcoin forumunda ortaya çıktı.
Sonradan popülerleşti ve tüm dünyanın kullandığı bir kelimle haline dönüştü. Yatırım yapılan bir kripto paranın uzun süre tutulması ve satılmaması anlamına geliyor ve yatırımcılar sık sık bu kelimeyi tekrarlıyor: HODL!
Açılımı “If You Know, You Know” olan IYKYK, biliyorsan biliyorsundur anlamında kullanılıyor.
Bir örnek verecek olursak; biri size gelir ve “bugün 10 tane CrpytoPunks’ı olan biriyle tanıştım” derse, ona şöyle deyin: IYKYK. Yani sen öyle diyorsan öyle olsun, peki bakalım, biliyorsan biliyorsundur(!)
Açılımı “Key Opinion Leader” olan KOL, bir nevi sosyal medya fenomeni ya da “influencer” demektir. Fikir lideri gibi bir anlama gelir. KOL olan insanların düşünce ve fikirleri, piyasadaki öngörüleri insanlar tarafından önemsenmekte ve takip edilmekte.
Açılımı “Lets F*** Go” olan LFG, genellikle yatırım yaptıkları kripto paraların değeri arttıktan sonra heyecanlı yatırımcılar tarafından kullanılır. LFG! Biz bu işi yaparız, bitirelim şu işi, başaracağız!
Meşhur NFT koleksiyonu CryptoPunks‘ın yaratıcısı Larva Labs, önemli bir mobil yazılım şirketidir ve kısaltması LL’dir. Bu ifadeyi görürseniz bilin ki Larva Labs’tan bahsediliyor.
Bu gerçekten de komik. Kripto para ekosisteminde ünlü ve büyük şirket McDonald’s, biraz daha farklı bir anlamda kullanılıyor.
McDonald’s; belirli bir kripto paraya yaptığı yüklü miktardaki yatırım sonrası hayallerine ulaşamayan ve yatırımını kaybeden yatırımcılara bir alternatif olarak her zaman yanımızda!
NFT ekosistemine girenlerin çok iyi bildiği gibi Mint; bir NFT’nin ilk kez üretilmesi, yaratılması anlamına gelir. Yatırımcılar NFT’leri halka arz günlerinde “mint ederler” yani onları çıkarır ve satın alırlar.
Moderators’ün kısaltmasıdır. Telegram ve Discord kanallarında sıkça karşılaşabileceğimiz bu kısaltma, kanallarda moderatörlük ve adminlik gibi görevler yaparak düzeni sağlayan insanlar için kullanılır.
Ay anlamına gelen moon, kripto para ekosisteminde sıklıkla karşılaştığımız bir kelime. Bir kripto paranın ya da NFT’nin fiyatının hızla yükselmesi ve büyük değerlere ulaşması anlamına geliyor ve “aya çıkmak” anlamında kullanılıyor. Heyecanlı yatırımcıları her yerde “To the moon!” derken görebilirsiniz.
Yatırım yaptığı kripto paraya körü körüne inanan ve ne pahasına olursa olsun fiyatının “aya çıkacağına” inanan sevimli kaybedenler için kullanılır. Türkçe’ye “ay çocuğu” olarak çevirebiliriz.
“Multi-Signature Wallet”ın kısaltmasıdır. Multisig’ler, birden fazla imza ile imzalanan ve işlemlerin ancak o şekilde gerçekleştirilebildiği cüzdanlara denir.
DAO’larda çokça kullanılan bir cüzdan tipidir. Bilindiği gibi DAO’lar, belirli bir topluluk tarafından yönetilir ve alınan kararlar topluluk tarafından ortak olarak gerçekleştirilir. Bu yüzden bu tip organizasyonlarda Multisig cüzdanlara ihtiyaç vardır.
Açılımı “Non Financial Advice” olan NFA, bizdeki anlamı ile YTD’dir: Yatırım tavsiyesi değildir. Birileri belirli kripto paralar hakkında konuştuktan sonra sonuna NFA’yı ekliyorsa bilin ki kendisini kanunen koruyor ve kimseye yatırım tavsiyesi vermediğini ifade ediyor.
Açılımı “Not Gonna Make It” olan NGMI, GMI’nin tersine “galiba bu işi yapamayacağım” anlamına geliyor. Bir yatırımcı bir kripto paraya yatırım yapmış ve fiyat düşmeye başlamış, umutlar tükenmişse o anda o yatırımcıdan bu kısaltmayı okuyabilirsiniz: NGMI.
Bu kelime özellikle oyun dünyasında ve kripto para ekosisteminde sıklıkla kullanılır. Noob, acemi demektir. Bir oyuna henüz yeni başlamış ve iyi oynayamayan ya da kripto para ekosistemine yeni girmiş ve ne yapacağını tam bilemeyen yatırımcılar birer noob’dur!
Açılımı “Original Gangster” olan OG, ekosistemde yer alan orijinal ve saygı duyulan kişiler için kullanılır. Onlar hem “cool”dur hem de ne yaptıklarını iyi bilirler, iyi birer yatırımcı ve girişimcilerdir.
OpenSea’nin kısaltılmış halidir. Dünyanın en popüler NFT platformu olan OpenSea, 2017’de kuruldu ve meşhur CryptoKitties satışları bu platformda gerçekleşti.
Bugün OpenSea, milyarlarca dolarlık işlem hacimlerine ulaşan büyük bir şirkettir. OpenSea hakkında daha detaylı bilgi için buraya bakabilirsiniz.
Bu sözlükte bir diğer başlıkta bahsettiğimiz “diamond hands”in karşıt anlamında olan paper hands; sakin olmayan, aceleci davranan ve panik satışlar yapmaya eğimli bir profil çizen yatırımcıları ifade eder.
Bu tip yatırımcılar bir kripto paraya yatırım yaptıktan az sonra, biraz değeri yükseldi diye onu “HODL” etmektense hemen satmayı tercih ederler. Tam tersinde durum yine aynıdır; fiyat biraz düşerse korkuya kapılır ve beklemeden hemen ellerinden çıkarırlar.
Açılımı “Profile Picture” olan PFP, profil resmi anlamına geliyor. Özellikle artan NFT furyasından sonra birçok insanın profil resimlerine satın aldıkları NFT’leri koyduklarına şahit oluyoruz. Bir yerlerde PFP ifadesini görürseniz bilin ki orada profil resminden bahsediliyor.
Açılımı “Play to Earn” olan P2E, GameFi ekosisteminde oldukça fazla kullanılan bir kavramdır.
GameFi’de oyuncular, oyunlarını oynarken bir yandan da gelir etme fırsatına erişirler. Yeni çıkan blok zincir altyapılı oyunların neredeyse tamamı bu modeli uygulamaktadır. GameFi hakkında daha fazla bilgi edinmek için buraya bakabilirsiniz.
İngilizce olan “wrecked” kelimesinin bir versiyonu olan rekt, özellikle kripto para ekosisteminde tüm yatırımını acı bir şekilde kaybetmiş ve büyük zarara uğramış kimseler için kullanılan bir ifadedir. Yıkılmak, işi bitmek anlamındadır.
Bir kripto para ya da NFT projesinin sahibi yatırımcılardan gelen fonları alıp ortadan kaybolduğunda buna rug ya da rug pull denir.
Ne yazık ki günümüzde kripto para ekosisteminde bu tip olaylara çok sık rastlanıyor. Yatırım yapılacak projeler önceden analiz edilmeli, projenin başındaki ekiplerin kimliği sorgulanmalıdır.
Türkçede “şilleme” olarak kullandığımız shilling, bir kripto paranın değerini artırmak için yapılan faaliyetlere deniyor.
Twitter, Telegram ve Discord gibi mecralarda bir kripto paranın çok fazla olumlu haberlerini okuyorsanız, yakın zamanda yükseleceği söyleniyorsa biliniz ki orada çok büyük ihtimalle bir “şilleme” operasyonu mevcuttur.
Stablecoin’ler fiat para birimlerine sabitlenmiş kripto paralardır. Değerleri azalmaz veya artmaz, her zaman sabitlendiği fiat para birimi ile aynı kalır. Stablecoin’lere örnek olarak birçok kripto para verilebilir ve bunlardan bazıları şöyle: USDT, BUSDT, USDT.e.
Yatırımcılar tarafından sıklıkla kullanılan bir ifade olan “wen lambo” gerçekten insanı güldürüyor. “Bu yatırımımız ne zaman değerlenecek ve ne zaman zengin olacağız? Ne zaman Lamborghini spor araba alabileceğiz?” gibi soruların komik bir ifadesidir wen lambo.
Wen lambo benzeri bir ifade de wen moon ifadesidir. “Ne zaman aya çıkıyoruz? Ne zaman kripto paramız yükselecek ve yatırımımızı 100’e katlayacağız?” gibi soruların eğlenceli bir ifadesidir.
Açılımı “You Only Live Once” olan YOLO, hayatı yalnızca bir kere yaşıyorsun anlamına gelir. Kripto para ekosisteminde bu kısaltmayı sıklıkla görebilirsiniz. Riskli yatırımlar yaparak olmadık yerlere parasını “basan” yatırımcılar YOLO! diye yazarlarsa hiç şaşırmayın.
Siz sevgili okurlarımız için elimizden geldiğince faydalı olabileceğine inandığımız bir sözlük hazırlamak istedik. Umuyoruz ki bundan sonra bir yerlerde garip ifadeler gördüğünüzde “ben bunun anlamını biliyorum” diye düşünürsünüz. Hepinize sevgiler!
Daha fazla Blockchain Haberleri için: Blockchain Haberleri
Gelişmelerden ve son dakikalardan haberdar olmak, kripto para dünyasında aktif bir yer edinmek istiyorsanız Telegram kanalımıza bekliyoruz.
Bu sayfada yer alan ilgili başlıkların kısayol başlıklar ve ilgili sayfalar
