Proof of Reserve (Rezerv Kanıtı) Nedir?
Geçtiğimiz hafta büyük kripto para borsalarından FTX’in iflas etmesi, kripto para piyasasında bomba etkisi yarattı. Bu iflasın arkasındaki gerçekler ve gelinen son nokta ise yatırımcıları ”proof of reserve” kavramıyla tanıştırdı.
Özet
- Proof of Reserve nedir?
- Proof of Reserve (Rezerv Kanıtı) denetimi nasıl çalışır?
- Proof of Reserve (Rezerv Kanıtı) denetiminin faydaları
- Proof of Reserve (Rezerv Kanıtı) güvenli mi?
- Son söz
Korku ve panik havasının piyasaya hakim olduğu şu günlerde Binance CEO’su Changpeng Zao (CZ), varlık yönetiminin tam şeffaflığını sağlamak için ”proof of reserve” denetimi kullanacaklarını duyurdu. Olayların fitilini ateşleyen CZ’nin ”proof of reserve” kavramını gündeme getirmesi ise birçok şirket ve yatırımcının dikkatini çekti.
İlginizi çekebilir: FTX Nasıl İflas Etti? Tüm Detaylar!
En basit anlamı ”rezerv kanıtı” olan proof of reserve (PoR); kripto para saklama şirketlerinin ya da kripto para borsalarının, sahip olduğunu iddia ettiği rezervlerini halka açık onaya, bir diğer deyişle denetime sunması gerektiği fikridir. Bu fikir gereği şirketler; kullanıcı bakiyelerini, yükümlülüklerinin bir kanıtı olarak likiditeye çevirebileceği finansal bir varlıkla eşleştirmelidir.
Denklem: Rezerv Kanıtı + Yükümlülük Kanıtı = Ödeme Gücü Kanıtı
Borsalarda tutulan dijital varlıkların, gerçek likidite değeri olan varlıklarla desteklenmesi fikri olan proof of reserves incelemesinde ise, blockchain verilerini şifrelemek için tasarlanmış veri yapısı Merkle Ağacı (merkle tree) kullanılır.
İlginizi çekebilir: Merkle Ağacı (Merkle Tree) nedir?
Proof of Reserve (Rezerv Kanıtı) denetimi nasıl çalışır?
Rezerv Kanıtı; kullanıcıların kripto varlıklarının gerçek varlıklarla desteklenmesi, güvende olması ve kötüye kullanılmaması için kripto varlık barındıran şirketler için yapılması artık zorunluluk oluşturan bir denetim mekanizması haline geldi.
Peki bu denetim nasıl çalışıyor? Kripto varlık barındıran şirket ya da borsa, rezerv kanıtı için üçüncü taraf bir denetçiyle iş birliği yapar ve bu iş birliği kapsamında da üçüncü taraf raporları, merkle trees tekniği ile kriptografik bir yapıya dönüştürülür. Bu teknikle varlık verileri, benzersiz bir şekilde tanımlanmış ve şifrelenmiş olur. Daha sonra borsa tarafından sağlanan dijital imzalar kullanılarak, halka açık blok zincirlerinde doğrulanır. Ancak kullanıcıların kendi varlıklarının doğrulanıp doğrulanmadığını kontrol etmeleri için ayrıca sistemler kurulması gerekir. Verilerdeki herhangi bir değişiklik, merkle kaynağını da etkileyecektir.
Proof of Reserve (Rezerv Kanıtı) denetiminin faydaları
Dünya genelinde geleneksel finans kurumlarında yaşanan iflaslarda bu kurumlar çoğunlukla devlet güvencesi adı altında devletler tarafından kurtarıldı. Kripto varlık endüstrisinde gerçekleşen bir iflasın devlet kurumları tarafından kurtarılması şu an için imkansız. Henüz devletlerin birçoğu kripto paraları anlamış ve tanımış değil. Şu an için sadece regülasyonlar getirerek bazı suistimalleri önlemesi daha muhtemel. Regülasyonların zamanla genişletilmesi geleneksel sistemdeki birçok yasanın da kripto varlık endüstrisine uyarlanmasını sağlayabilir ancak sistemin kendi içinde ivedilikle önlem alması, olası kayıpları daha hızlı azaltacaktır. Bu nedenle, proof of reserve (rezerv kanıtı) kavramı, varlık yönetiminin şeffaflığı ve müşteri varlıklarının gizliliğini önemseyen her iki sistem için de en iyi seçenek.
Dolayısıyla, merkezi kripto para borsaları yani CEX’lerin veritabanında saklanan kullanıcı varlıklarının, proof of reserve yöntemi ile merkle tree tekniği kullanılarak denetlenip doğrulanması, fonların kötüye kullanılmasının önlenmesine büyük ölçüde yardımcı olacaktır.
Proof of Reserve (Rezerv Kanıtı) güvenli mi?
Proof of reserve’ün, fonların denetlenmesinde ve doğrulanmasında şeffaflık sağladığı bir gerçek ancak sistemde bazı eksikler de mevcut.
Buradaki amaç, kamuoyuna ve özellikle de mevduat sahiplerine, mevduatta tutulan kripto paraların kullanıcı bakiyeleriyle eşleştiğini kanıtlamaktır. Aslında pratikte bu o kadar basit olmuyor, zincirdeki bazı fonların kontrol edildiği kanıtlansa bile, bu fonlar her zaman kısa vadeli olarak ödünç alınabilir.
Proof of reserve, on-chain veriler ve tutulan fonlar üzerinde kontrol sağlıyor fakat özel bir anahtarın kişiye özel sahipliğini doğrulayamıyor. Bu yüzden denetçi ile denetlenen arasında gizli bir anlaşma olasılığını güçlendiriyor. Yine de şeffaflığı sağlama sorumluluğu her iki taraf için önemli ve gerekli. Ayrıca anahtarların kaybedilmesi ve fonların çalınması gibi bir risk karşısında, doğrulama yapılırken tutarsızlıkları yansıtabilir. Bu yüzden proof of reserve, süreç içinde fonların denetimden geçmek için herhangi bir borsa tarafından ödünç alınıp alınmadığını da tam olarak belirleyemez.
Son söz
Eksikler olsa da proof of reserves denetimleri, şu an için piyasada yeniden güvenin sağlanmasına yardımcı olabilir. Zamanla sistemde yapılacak olan geliştirmeler, bu yöntemi daha güçlü bir koruma mekanizması haline getirebilir. Kısacası, proof of reserve denetimleri piyasaların toparlanması için iyi bir başlangıç olabilir.
Twitter’dan anlık ve hızlı haber akışı için: https://twitter.com/Muhabbitcom
Daha fazla Borsa haberi için: Borsa Haberleri
Gelişmelerden ve son dakikalardan haberdar olmak, kripto para dünyasında aktif bir yer edinmek istiyorsanız Telegram kanalımıza bekliyoruz.
